ILS Nedir? Nasıl Çalışır? Her Meydanda Neden Olmaz?

Ticari havayolları VFR (görerek) değil, IFR (aletli) uçuş yaparlar. Yani pilotlar
uçuşta, önlerindeki seyrüsefer aletlerini kullanırlar. ILS (Instrument Landing System) de kelime olarak aletli iniş sistemi demektir.

ILS sistemi ile uçak, seyir irtifasından (örneğin 30.000 fitten) meydana belirli bir mesafe ve yüksekliğe (örneğin 3000 fit , 12 mil) kadar alçaldıktan sonra piste teker koyacağı noktaya kadar, hassas bir şekilde yaklaşmasını sağlayan sistemdir.

Neden böyle bir sisteme ihtiyaç duyulur?

Çünkü yüksek irtifalarda bulutların üzerinde uçarken araziden ve insan yapımı engellerden oldukça yukarıda tehlikesizce uçulurken, meydana yaklaştıkça piste iniş için devamlı olarak irtifa/yükseklik kaybedilir. Bu sırada araziye yani doğal ve doğal olmayan engellere yaklaşılır (dağlar, tepeler, yüksek gerilim hatları, binalar vb). Bu engellerin arasından piste doğru alçalarak uçmak için hassas bir yol takibi gerekir. Yaklaşık saatte 320 km ile giden bir uçak hele bir de gece veya bulut içinde bu alçalmayı nasıl yapacaktır. Bu alçalmayı bir teleferik hattı gibi düşünürsek, uçağı piste kadar götürecek elektromanyetik bir hayali hattı uçmak gerekecektir. Bunu sağlayan sisteme genel olarak ILS adı verilmektedir.

Özellikle görüşün düşük olduğu kötü hava şartlarında pilotları güvenle uçağı indirmelerini kolaylaştıran sistemler içinde en yaygın olanı ILS sistemleridir.

ILS sisteminde uçağın pist başına olan mesafesi DME denilen mesafe ölçme cihazından sağlanır. Göstergelerde pilotlar piste olan mesafelerin devamlı olarak görebilirler.

Ayrıca pistin başına yakın yerde bulunan iki tip verici istasyon kokpitteki radyo alıcısına sinyal gönderir. Bunlardan biri pilotlara pistin orta hattına göre sağda veya solda olduğunu gösteren LOCALIZER bilgisi verirken, diğeri uçağın olması gereken üç derecelik süzülüş hattının (teleferik hattı benzeri) altında veya üstünde olduğu GLIDE-SLOPE bilgisini verir.

Pilot ise bu bilgileri önündeki alet panelinde yatay ve dikey iki adet ARTI (+) şeklindeki ibreden takip eder. ARTI KIL şeklindeki bu iki ibreyi uygun şekilde muhafaza ederek alçalan pilot mükemmel bir süzülüşle piste kadar emniyetle alçalır ve teker koyar.

ILS sistemi hassasiyetine göre 3 kategoriden oluşur. (CAT I, CAT II, CAT III ABC). Bu sistemin kullanılabilmesi için sadece meydanda sistemin olması yetmez, uçakta da ilgili sistemin olması ayrıca pilotların da bunun eğitimini almış, geçerli sertifikaya sahip olmaları gerekir.

CAT IIIA kategorisine sahip bir meydana, görüş sıfır dahi olsa uygun teçhizatlı uçak ve pilotlar otopilotla güvenli olarak iniş yapabilirler.

Peki bu emniyetli iniş sistemi neden her meydana yapılmaz? Genel sebepler şunlar olabilir;

ILS sistemi pahalı bir sistemdir. Her otoritenin her meydana sistemi kurmaya gücü yetmeyebilir. 

Meydan, eski teknoloji iniş sistemlerinden ILS sistemine geçmeye değecek kadar karlı değildir. 

Meydan ve civarındaki arazi ILS sistemini kurup emniyetle işletilebileceği yapıya sahip değildir. 

Yöneticiler konuya önem vermemektedir.