Transponder İniş Sistemi (TLS)

“Hassas yaklaşmalar hangileridir?” İfadesi bir zamanlar pilot alet sınavlarının basit bir sözlü sorusu idi. Doğru cevap ILS ve GCA idi. Ancak bugün, MLS’nin de ilavesi ile liste biraz daha uzadı ve hassas olmayan yaklaşmalar GPS, DGPS tartışmaların ortasında olan TLS’dir.

FAA, değişken küresel konumlama sistemi olan tek bir seyrüsefer sistemini kabul etmiş ancak sanayi bu yönde hata yapmıştır. Özellikle FAA’nin bu konudaki niyeti, bütün yer tabanlı (ground based) kolaylıkları kaldırmak ve onları bilinen hassasiyetleriyle, tek uydu güdümlü sistemleri ile değiştirmektir.

Sanayi, bu yönde en az ve açıkça, Hood River’ın başkanı olan John Stoltz’un icat ettiği gibi, bölgesel kontrollü hassas yaklaşma sistemi şeklinde bir yedekleme sistemi görmek istiyor. TLS’in category-1 yaklaşmalarının gereklerini karşılamasından dolayı, GPS yaklaşmalarının mükemmel bir yedekleme sistemi olabilir. Gelecekteki gelişmelerle bu sistemin category -2 ‘ye çekilebileceği tahmin edilmektedir.

Stoltz’z göre:” ILS yapabiliyorsanız, TLS de yapabilirsiniz”. Mevcut yeni hassas yaklaşma sistemlerinden farklı olarak, TLS; localizer, glide slope alıcıları, yol sapma indikatörleri, FMS ve transponder gibi uçak üzerinde bulunan aviyonikleri kullanır. Hiçbir ilave seyrüsefer teçhizatına ve pilot eğitimine ihtiyaç duyulmaz.

Pilot sadece gerekli ILS frekansını ve tahsis edilen transponder kodunu girer ve normal bir category-1 yaklaşma ve inişini uygular. TLS; diğer pistlere birden fazla yaklaşma, direk helikopter yaklaşmaları ve hatta kıvrımlı ve parçalı hassas olmayan yaklaşma imkanları bile sağlamaktadır.

TLS; standart ATC transponder ile, yerde konuşlu sensörlerden edinilen bilgilerle hava aracını takip eder. Hava aracının gerçek pozisyonu, irtifası ve sürati; hava alanının çevresinde bulunan sensörlerin farklı zamanlardaki transponder cevaplarının alınmasıyla hesaplanmaktadır. Hesaplanan yol daha sonra, önceden programlanan yaklaşma course’u ve süzülüş hattı ile mukayese edilir. Uçuş yönlendirme komutları, standart ILS Localizer ve glide slope frekans bantlarında hava aracına geri gönderilir.

Stoltz’a göre, hiçbir yer hazırlığına gerek olmadan TLS’in havaalanı sınırları içinde kurulabilmektedir. TLS sabit ışınlar göndermediğinden; kırılmalar, yansımalar ve ILS ve VOR ile herhangi bir karıştırma söz konusu değildir. Diğer bir avantajı ise, yaklaşma orta hattının 45 derece sağa-sola kadar hava aracını radar gibi izleyip yönlendirilebilir. İzleme, 24 mil dışarıya kadar ve havaalanı çevresinde 360 dereceye kadar uzatılabilir.

Böylece TLS, son yaklaşmadaki bir hava aracını yönlendirirken meydan civarındaki birçok hava aracını takip edebilmektedir. Bu izleme fonksiyonu, kontrol personeline hava araçları arasında emniyetli bir ayırımın sağlanmasında ve pilotlara da aynı manada bir ikaz sistemi olarak yardımcı olur. Piste tecavüz ikazı ve yer takip sistemi ile özellikle kalabalık meydanlardaki yer emniyetinin geliştirilmesi mümkündür.

TLS, benzer bir şekilde yaklaşmaların uzaktan, pasif ve yer tabanlı takip ve kayıt edilmesine müsaade eder. Bu veriler öğrenci eğitimlerinde eleştiri için, iniş veya yaklaşma değişikliklerini ortaya çıkarmak, uçuş emniyetini gözden geçirmek ve arama kurtarma görevlerini kolaylaştırmak için kullanılabilir.

Kaza-kırım hallerinde yetkililerin anında veya daha sonra ulaşabilmelerini sağlamak maksadıyla tüm yaklaşmalar kaydedilmektedir. TLS ile büyük meydanlarda, hava araçlarının mevcut yaklaşmaları nasıl uçtukları takip edilerek güncelleştirilebilir.

O halde neden hala TLS yaklaşmalarını uygulamıyoruz? Havacılık ulaştırma bürosu Wisconsin bölümü TLS program müdürü Jim Zerbe’ye göre; FAA’nin, TLS tesislerini kısa bir zamanda onaylaması konusunda isteksiz davranmaktadır. “TLS tesislerini 1995 yılında Watertown havaalanında bitirip beklemeye başladık. FAA ise daha ancak geçen sene onaylama prosedürünü başlatabildi”.

Kongrenin de ilgisini çekmesiyle konu siyasi bir şekil aldı ve idareciler tarafından FAA’den bu konuda adım atılması istenmiştir. “bazı ilerlemeler kaydedildi ama yine çok yavaş gidiyor”. Kongrenin de ilgisi ile konunun ivme kazanacağını ümit eden Zerbe’ye göre müteakip olarak bu teknolojiler için birkaç deneme alanlarının açılacağı beklenmektedir.
?Bu arada, onaylanmayı bekleyen TLS yaklaşmalarının sadece VFR şartlarda yapılabilmesinden dolayı, Watertown hava alanında hassas olmayan NDB alçalmaları tahditli olarak uygulanabilmektedir.