Jet Motoru Nasıl Çalışır?

Uçağın havalanmasını ve uçuşunu sağlayan motorların, güvenilir, ekonomik, hafif ve gürültüsüz olması aranan özelliklerdir ve bütün havayolu işletmeleri için çok önemlidir.

Günümüzde yeni nesil uçaklarda kullanılan motorlar bu özelliklere sahiptir. Bunlara high by-pass turbo fan jet motorları denir. Çalışma prensibi olarak pistonlu motorlar gibi yakıt ve hava yakarlarancak burada hareket eden piston değil her biri pervane işlevi gören yan yana dizili birçok palden (eğimli bıçaklar) oluşan kompresor ve türbin fanlarıdır. Bunları kapalı bir çember içindeki pervanelere benzetebiliriz.

Giriş fanından kompresör fanları ile emilen ve sıkıştırılan havanın bir bölümü yanma odasına gönderilir. Burada püskürtülen yakıt ile karıştırılarak ateşlenir. 1000 derecenin üzerinde sıcaklık oluşur. Isınıp genişleyen yüksek ısılı gazlar, türbin pallerinden çarparak hızla egsoz lülesinden dışarı atılır. Yani bu büyük güç emme sıkıştırma, yanma ve dışarı atma işlemlerinden meydana gelir ve jet tepkisi yaratır.

Güce bir örnek vermek gerekirse, Boeing 777'de kullanılan yeni nesil Rolls Royce motorunda, dönen 92 palin, yani bıçağın her biri 800 beygir güç üretir. Oluşan güç 92 adet formula1 motorunun gücüne eşittir. Büyük fan ağzından emilip sıkıştırılan havanın büyük bölümü ise motorun yanlarından geçer ve yanma işlemine girmeden dışarı atılarak egsoz gazları ile karşır. Buna by-pass denir. Bu işlem motor parçalarının soğutulmasına, yakıt tasarrufuna ve ses yalıtımına katkı sağlar.

Uçak motorları, yüksek ısılara dayanıklı ve hafif kompozit malzemelerden imal edilir. Titanyum, nikel ve çelikten oluşan parçaları vardır. Pilotlar motorların durumunu önlerindeki motor göstergelerinden sürekli takip ederler. Motorların periyodik bakım süreleri olduğu gibi, nasıl ve ne şekilde kullanıldıklarına göre belirli bir kullanım ömürleri vardır.